حکیم عارف ابوالفضائل علامه حسن زاده آملی"جعلنی الله عن کل مکروه فداه" می فرماید:

التوحيد الصمدي هو التوحيد الذى نطق به القرآن الكريم، و من أعرض عنه فقد قال بالاثنين و من ثنّاه فهو بمعزل عن التوحيد القرآنى جدّا؛ فانّ الله سبحانه عنده واحد بالعدد و الواحد بالعدد ليس بالصمد- قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ-. الحكيم الإلهى يعبّر عن التوحيد الصمدي بأن الوجود غير متناه، و العارف الإلهي يعبّر عنه بوحدة الوجود- أي الوجود واحد صمد- و الوجود يساوق الحق كما نصّ عليه المعلم الثاني الفارابى في المدينة الفاضلة، فافهم و كن ممّن قالوا سمعنا و أطعنا، و لا تكن من الذين قالوا سمعنا و عصينا.

توحید صمدی، همان توحیدی است که قرآن کریم به آن گویاست و هر کس از آن اعراض کند، تحقیقا به دوئیّت و دوگانگی معتقد شده است و هر کس خدا را تثنیه کند(به دوگانگی قائل شود) از توحید قرآنی دور و برکنار است؛ چرا که خدای سبحان نزد چنین شخصی، واحد به وحدت عددی است و واحد عددی صمد نیست: قل هو الله احد الله الصمد.

حکیم الهی از توحید صمدی به نامتناهی بودن وجود تعبیر می کند و عارف الهی از آن به وحدت وجود تعبیر می کند یعنی هستی واحد صمد است (یعنی وجود، حقیقت واحدی است که همه جا را پر کرده است و هیچ چیز از آن خالی نیست) و وجود مساوق با حق است همانطور که معلم ثانی جناب فارابی بر این مطلب در مدینه فاضله تصریح دارد. (این مطلب را) فهم کن و از کسانی باش که گفتند شنیدیم و اطاعت کردیم و از کسانی مباش که گفتند شنیدیم و نافرمانی کردیم.

(هزار و یک کلمه، کلمه 214)

* ترجمه ی متن از این کمینه ی بی مقدار محسن دامادی پور می باشد.